PHP DERSLERİ
Php Programlamaya Giriş1. Php Nedir ?
2. Php'yi Derlemek.
3. Php Yazım Kuralları ve Gerekleri.
4. En temel Php Kodları ve Komutları.
5. Sonuç.
1. Php Nedir ?
Bilindiği üzere Web sistemleri zaman içerisinde popülaritesini arttırmış, hemen her sistemde az veya çok kullanılır olmuştur. Bu dillere örnek verirsek, ASP, PHP, CGI, JSP gibi komplike yeteneklere sahip pek çok dil zaman içerisinde geliştirilmiş ve yaygınlaşmıştır. Standart dil olarak sunulan HTML oldukça pratik ve hızlı olmasına karşın "Küt" bir dildi. Yani tarayıcınızın yorumlıycağı şeylerle kısıtlıydı. Sunucu tarafı size yalnızca tarayıcınızın algılıyabileceği nitelikteki bilgileri göndererek grafik ortamlı birer broşür gibi çalışırlar. Haliyle HTML Zaman içerisinde artan ihtiyaçları karşılamaktan acizdi. Bu ihtiyacın hasıl olması interaktif dillerin geliştirilmesine vesile olmuştur. İnteraktif diller Birer Program gibi çalışarak sunucu tarafında işlem yapar, size yapılan işlemin sonucunu gönderir. Bu özelliği ile Web üzerinden E-Posta işlemleri, Üyelik sistemleri, Veritabanı bağlantıları ile bilgisayarınızda kullandığınız programların yaptığı işi neredeyse birebir yapabilirler. Bu diller birer Programdırlar ve size ulaşmadan önce sunucu tarafında çalıştırılarak işlem pörtföyünüzü genişletir.
Php en popüler interaktif dillerden biridir. Hatta çoğu istatistiki veriye göre en çok kullanılan ve performans bakımından diğer altirnatiflerine göre çok daha hızlıdır. Açıklıycak olursak ; Php Sunucu tarafında çalıştırılarak talep edilen bilgiyi yorumlar. Örnekliycek olursak Bir broşür gibi diyil adeta birer müşteri temsilcisi gibi davranır.
Php Temelde Unix türevli bir sistemdir, Ancak pekiala Windows sistemlerdede kullanılabilecek şekilde uyarlanmıştır. Çoğu Windows tabanlı sistemler Php'yi çalıştırabildiği gibi Php'nin gelişen ve güncellenen modüllerininde desteğini sağlayabilir. Ancak söylediğimiz gibi Php Unix Tabanlı yahut Unix'den türetilen sistemler baz alınarak geliştirilmiştir. Algoritmik yapısı C'ye çokca benzer. Öyleki çoğu modül ve değeri C ile aynıdır.
Php'ye bir programlama dili gibi yaklaşmak çok daha sağlıklı olacaktır. Kodlanan bir Php programcığı/sayfası derlenmeye ihtiyaç duyar. HTML gibi derlenmeye ihtiyaç duymadan direkt olarak çalıştırılamaz. Web Sunucusu Php'nin kodlarını algılamalı, program gereklerini yerine getirerek istemciye, yani Web Sayfasını ziyaret eden kullanıcıya programlandığı şekilde gönderilmelidir. Unix sistemler bu iş için biçilmiş birer kaftandır. Windows'dada bu derleme işini yapmak ziyadesiyle kolay. Unix ve türevi sistemler için geliştirilen Apache, Windows dada çalışabilme özelliğine sahiptir.
2. Php'yi Derlemek
Bir önceki konuda da bashettiğimiz üzere Php derlenmeye ihtiyaç duyan bir programdır. Bu derleme işlemini Unix'de Apache rahatlıkla yapabilir. Biz bu bölümde bu işlemi Windows'da nasıl yapacağımızı inceliycez.
Bu iş için ihtiyaç duyacağımız yazılım Apache'nin Windows için geliştirilen Yazılımı olan PhpTriad dır.. Bu yazılımı Google.com'dan aratarak rahatlıkla bulabilirsiniz. Yazılımın kurulmasından sonra yapacağınız işlemler sırasıyla ;
Start > Programs > PhpTriad > Apache Console > Start Apache Betiklerini takip çalıştırmak olacaktır.
Bu işlem sonrasında karşımıza küçük bir dos penceresi gelecek. Bu pencereyi kapatmamalıyız. Şimdi Kodlarımızı c:\apache\htdocs\ Altına koymalıyız.
Bu işlemler sonunda bilgisayarımız Bir Web Sunucusu haline gelmiştir ve kodladığımız php programlarını bize derleyerek sunmaya hazır durumdadır.
3. Php Yazım Kuralları ve Denetimleri
Php programlanırken belirli kurallara uymak gerekir. Bu kurallara uymamız halinde Sunucumuz taleplerimizi doğru olarak algılar ve bize yanıt verebilir. Bu denetimler C ye ve Perl'e çokca benzer. Her Php Sayfası baştan sona Php Kodları ile dolu olmayabilirde. Örneğin bir .Php programının içerisined baştan sona HTML kodlarıda yazabiliriz. Php kodlarını belirtmek için bir Tag açarız, kodların bittiğini belirtmek için bu tag'ı kapatarak aynı program içerisinde sınırsız dag açabiliriz. Bu denetim ve kurallarının en temeli olan birkaç noktayı 3 hususu sıralayalım ;
1. Bir php Programının içerisinde Php komut ve kodlamalarını "<?" ile başlar "?>" ile biter.
2. Php'de bir komutun bittiğini ekseriyetle ";" ( Noktalı Virgül ) ile belirtiriz. ( Özel Fonksiyonlarda ":" ilede bitebilir )
3. Php programı içerisinde yanlış bir kodlama var ise üretilen hatayı sunucu size rapor eder. ( Bazı sunucular bunu potansiyel tehlike olarak algıladıkları için bu hataları rapor etmiyebilir )
4. En Temel Php Kodları ve Komutları
Bir programlama diline girişte bilinmesi gereken en temel ve en sık kullanılan komut ve kodlamalar çok iyi idrak edilmeli ve ne yaptığı kesinlikle doğru algılanmalı. Şimdi en temel kabul edilecek komutları sıralayalım ve inceleyelim.
1. Standart Yazdırma Değeri "echo"
2. Temel Tanım değeri "$"
3. Bir alt satıra geçiş değeri "\n"
4. Dosya ihraç değeri "include"
1. Standart Yazma Değeri "echo"
Bu değer vasıtası ile herhangi bir metin değerini tarayıcıda götüntületebiliriz. Kullanımı oldukça basittir. Örneklerle gösterelim ;
<?
echo "Sınır Tanımayan Metin";
?>
Görüldüğü üzere burada "<?" değeri ile php kodlamaya başlıycağımızı belirttik. echo ile komutumuzu belirttik ve Tırnaklar kullanarak içerisindeki değeri ekrana yazdırmasını talep ederek komutumuzun bittiğini belirtmek için tırnağı kapatarak ";" ( Noktalı Virgül ) koyduk. Son işlem olarakta "?>" değeri ile kodlamanın bittiğini belirttik.
Şimdi bu komutu bir notePat vasıtası ile .php uzantısı ile yazalım ve "C:\apache\htdocs\ilk.php" adıyla kaydedelim.
Şimdi İnternet Explorer'ımızı açarak "127.0.0.1/ilk.php" yazıp enter'lıyalım. Karşımıza "Sınır Tanımayan Kodlar" yazısı gelecektir.
Burada herzaman çift tırnak kullanmayabiliriz. Aynı işlemi tek tırnak ilede yapmak pekiala mümkün.
<?
echo 'Sınır Tanımayan Metin';
?>
Görüldüğü gibi aynı işlemi tek tırnak ile yaptık. Sonuç aynıdır. Buradaki fark " işareti ile belirtilen metin yorumlanır. Bu metinlerin arasına değişken değerleri yerleştirebiliriz. Örneğin ;
<?
$rakamla="1 2 3";
$yaziyla="bir iki uc";
echo "Sayalım $deneme Bitti. Simdi yaziyla $yaziyla Buda bitti.";
?>
Yukarıdaki komutları ilk.php dosyasının içerisine yazalım ve yine tarayıcımızdan görüntüleyelim. Karşımıza "Sayalım 1 2 3 Bitti. Simdi yazıyla bir iki uc Buda bitti." değeri gelecektir. Çift tırnak kullanarak hem metin hemde değişken değerlerini bir arada kullanabiliyoruz. Aynı şeyi birde tek tırnak ile deneyelim.
<?
$rakamla="1 2 3";
$yaziyla="bir iki uc";
echo 'Sayalım $deneme Bitti. Simdi yazıyla $yaziyla Buda bitti.';
?>
Şimdi deneyelim alacağımız yanıtı. "Sayalım $deneme Bitti. Simdi yazıyla $yaziyla Buda bitti." Gördüğümüz gibi Tek tırnak kullanırsak yazdıracağımız değeri sunucu tarafı denetlemeden bize gönderir. Çift tırnak ise metin değerlerini sınar ve içlerinde ayrıca bir değer olup olmadığını kontrol ederek çıktıyı gönderir
2. Temel Tanım Değeri
Yukarıdaki örnekte kullandığımız değişken tanımı değeri "$" bize bir değerin sonraki komut satırlarına taşınabilmesini sağlar. Böylelikle biz bir tanım oluşturarak bu tanımı sayfa içerisinde defalarca kullanabiliriz. Sayfa içerisinde defalarca kullanılan bu değeri yalnızca $ ile tanımlanan değişken değerini değiştirerek bütün sayfadaki değerleri güncellememize olanak sağlar.
Bu değerin kullanımı ile ilgilide kimi kurallara uymamız gerekir. Örneğin, biz bu değeri tırnaklar olmaksızın atayamayız. Değerleri " çift tırnak veya ' tek tırnak ile atamalıyız ve tanımın sonuna ";" noktalı virgülü kesinlikle koymalıyız.
3. Bir Alt Satıra Geçiş Değeri "\n"
Buda en temel kodlama tamamlayıcı değerlerinden biridir. Bu değer vasıtası ile rapor edilecek veri bittince bir alt satıra geçerek diğer verileri çıktı halinde göndermemize olanak sağlar. Örneğin ; .
<?
echo "1- Macera Devam Ediyor\n";
echo "2- Olacak Bu iş Olacak..\n";
?>
Bu şekilde kullanarak kodlarımızı çalıştıralım. Karşımıza İlk Sırada "1- Macera Devam Ediyor" ikinci sırada ise "2- Olacak Bu iş Olacak" yazıyor.. Şimdi "\n" değerlerini kaldırarak deneyelim..
<?
echo "1- Macera Devam Ediyor";
echo "2- Olacak Bu iş Olacak..";
?>
Görüldüğü gibi karşımızda "1- Macera Devam Ediyor2-Olacak Bu iş Olacak.." yazıyor.
3. Bir Alt Satıra Geçiş Değeri "\n"
Php kodlarınızın içerisine hazırda bulunan bir diğer php dosyasını veya herhangi bir txt dosyasını ekliyebiliriz. Bunu bize include deyimi sağlar. Bu deyimi aşağıdaki gibi kullanabiliriz. Örneğin içerisinde Php kodlar bulunan ust.php diye bir dosyamız, birde html kodlarının bulunduğu ust.txt diye bir dosyamız olsun.
<?
include "ust.php";
include "ust.txt";
?>
Burada aynı dizin içerisinde bulunan ust.php ve ust.txt dosyasını ihraç ediyoruz.
5. Sonuç
Aslında sonuç çok açık. Php Programlama dili her nekadar zor denilsede görüldüğü üzere gayet pratik ve işlevseldir. Genel itibari ile mantık doğru şekilde benimsenirse Php ile komplike sayfalar yapabilmek için toplam 5 - 8 Saat arası yoğun bile sayılamıycak bi tempoyla öğrenilebilir. Yapmanız gereken kendinize özgü çalışma notları hazırlayarak sık aralıklarla pratikler yapmak olacaktır. Günde yarım saat - kırk dakika arası bir alıştırma ile bir veya iki haftada çalışma notlarına bile ihtiyacınızın kalmayacağını göreceksiniz.